پورتال جامع صبا

فرمت فایل: پاورپوینت (به همراه فایل ورد مطالب)

تعداد صفحات: 14 اسلاید

قابلیت ویرایش: دارد

منابع اینترنتی: دارد

جامعه شناسی مطالعه قوانین و فرایندهای اجتماعی است که مردم را نه تنها به عنوان افراد و اشخاص بلکه به عنوان اعضاء انجمنها ،گروهها و نهادهای اجتماعی شناسانده و مورد بررسی قرار می دهد .جامعه شناسی مطالعه زندگی اجتماعی گروهها و جوامع انسانی است.مطالعه ای هیجان انگیز و مجذوب کننده که موضوع اصلی آن رفتار خود ما به عنوان موجودات اجتماعی است .دامنه جامعه شناسی بینهایت وسیع است و از تحلیل برخوردهای گذرا بین افراد در خیابان تا بررسی فرایندهای اجتماعی جهانی را در بر می گیرد.

مقدمه

انسانها بیشتر عمرشان را در گروهها زندگی می کنند؛آنها به عنوان اعضای خانواده ، ساکنان یک محله یا شهر، اعضای یک گروه خاص اجتماعی یا اقتصادی و یا مذهبی و قومی نیز به عنوان شهروندان یک ملت با یکدیگر رابطه دارند. انسانها حتی اگر خودشان هم آگاه نباشند که اعضای یک گرو هند ، باز به شیوه هایی فکر و عمل می کنند که دست کم بخشی ازآنها را عضویت در گروه تعیین می کند. نوع لباسی که آدمها می پوشند، نوع خوراک و نحوه خوردن آنها، عقاید و ارزشهایشان و رسومی که رعایت می کنند، همگی تحت تأثیر عضویت آنان در گروههای گوناگون می باشند.

جامعه شناسی را می توان به عنوان بررسی علمی زندگی گروهی انسانها تعریف کرد.جامعه شناسان در واقع می کوشند تا آنجا که ممکن است این نکته را به دقت و به گونه ای عینی توصیف و تبیین کنند که انسانها چرا و چگونه در گروهها با یکدیگر رابطه دارند.

یکی از اهداف عمده جامعه شناسی پیش بینی رفتار اجتماعی و نظارت بر آن است. این هدف در جامعه نوین بصورتهای گوناگونی تحقق می یابد. همچنین جامعه شناسی به تخفیف تعصبها و پیشداوریهایی که مانع انعطاف پذیری بیشتر انسانها در برخورد با موقعیتهای تازه می شوند، کمک می کنند.

سرانجام باید گفت که بررسی جامعه شناختی شیوه های نگرش و واکنش نوینی را در برخورد با سیمای پیوسته متغیر واقعیت اجتماعی، برایمان فراهم می آورد.

جامعه شناسی جوان ترین رشته علوم اجتماعی است. واژه جامعه شناسی را در سال 1838 اگوست کنت فرانسوی در کتاب فلسفه اثباتی اش بدعت گذاشت .کنت را عموما بنیانگذار جامعه شناسی می دانند. او معتقد بود که علم جامعه شناسی باید بر پایه مشاهده منتظم و طبقه بندی استوار گردد.

هربرت اسپنسر انگلیسی در سال 1876 نظریه تکامل اجتماعی را تحول بخشید که پس از پذیرش و رد اولیه ، اکنون بصورت تعدیل شده دوباره پذیرفته شده است. اسپنسر نظریه تکاملی داروین را در مورد جوامع بشری به کار بسته بود. او معتقد بود که جوامع انسانی، از طریق یک تکامل تدریجی، از ابتدایی به صنعتی تکامل می یابند. او در نوشته هایش یادآور شده بود که این جریان یک فراگرد تکاملی طبیعی استکه انسانها نباید در آن دخالت کنند.

لستر وارد آمریکایی کتاب جامعه شناسی پویا را در سال 1883 منتشر کرد. او در این کتاب از پیشرفت اجتماعی از طریق کنش اجتماعی با هدایت جامعه شناسان ، هواداری کرد.

امیل دورکیم در 1895 کتاب قواعد روش جامعه شناسی را منتشر کرد و در آن ، روشی را که در بررسی ماندگارش از خودکشی در گروههای گوناگون به عمل آورده بود، به روشنی شرح داد. دورکیم یکی از پیش گامان تحول جامعه شناسی است. او سخت بر این باور بود که جوامع بشری با باور داشتها و ارزشهای مشترک اعضایشان انسجام می یابند.

ماکس وِبِر (1920-1864)معتقد بود که روشهای علوم طبیعی را نمی توان درباره مسائل مورد بررسی در علوم اجتماعی بکار بست. وبر استدلال می کرد که چون دانشمندان اجتماعی جهان اجتماعی محیط زندگی خودشان را بررسی می کنند، همیشه قدری برداشت ذهنی در بررسیهایشان دخالت دارد. او معتقد بود که جامعه شناسان باید فارغ از ارزشهایشان کار کنند و هرگز نباید اجازه دهند که تمایلات شخصی شان در پژوهشها و نتیجه گیریهایشان دخالت کنند.

درس جامعه شناسی در دهه 1890 در بسیاری از دانشگاهها ارائه شد. در 1895، مجله آمریکایی جامعه شناسی انتشارش را آغاز کرد و در 1905 انجمن جامعه شناسی آمریکا بنیان گذاشته شد.

نظريه اجتماعي ابن خلدون

ابن خلدون به پيروي از سخن فيلسوفان، انسان را مدني بالطبع دانسته و اين قول فيلسوفان را به ضروري بودن اجتماع انساني تفسير مي کند. در واقع بحث مدني بالطبع بودن انسان از مباحث مطروحه در کتاب سياست ارسطو است که به فلسفه اسلامي وارد شده ولي در واقع منظور ارسطو مدني بودن انسان بر حسب طبيعت امور است نه به اين معنا که انسان بنا به سرشت، يعني به ضرورت طبيعت انساني نيازمند ايجاد اجتماع است. در واقع، نکته مهم اين است که فيلسوفان اسلامي برخلاف فيلسوفان يوناني، فيلسوف شهرها يا مدينه هاي واقعي نبودند و بدين سان به نظر نمي آيد که تمايزي اساسي را که فيلسوفان يوناني در مورد دو موضوع متفاوت حيات اجتماعي و مدني انسان اعمال مي کردند، درک کرده باشند.

ابن خلدون اگرچه به تبعيت از فيلسوفان اسلامي، انسان را «مدني بالطبع» مي داند، اما در واقع او در استفاده از اين تعبير به انديشه هاي فيلسوفان يوناني چون ارسطو نزديک است و منظور او از اين ترکيب، تاکيد بر زندگي اجتماعي است. در واقع او سعي مي کند بين حيات اجتماعي- اقتصادي و مباحث مرتبط با دولت پيوندي برقرار کند. صرف نظر از زبان سنتي مقدمه ابن خلدون، مضموني که او در اين کتاب به کار مي برد فراتر از زبان متداول فيلسوفان (يعني زبان فقهي - کلامي دوره اسلامي) است. در واقع، ابن خلدون بر اين واقعيت تاکيد داشت که «علم مدني» فيلسوفان در سده هاي متاخر به بن بستي رانده شده بود که با لوازم و امکانات آن سنت، راه برون رفتي براي آن متصور نبود.

هدف ابن خلدون از طرح علم عمران، تلاش براي فراهم آوردن شالوده اي عقلاني در جهت طرح مشکل انحطاط تمدن و فرهنگ اسلامي بود که علم مدني فيلسوفان به دليل اينکه ناظر به مدينه فاضله اي بود که از نظر ابن خلدون غيرواقعي محسوب مي شد، نمي توانست او را در تاسيس علم عمران ياري کند.

ابن خلدون نتوانست علم نوبنياد خود را بر مبناي تدوين مفهوم «واقعيت اجتماعي» استوار کند که به ويژه در نزد اميل دورکيم به عنوان «شيء» مستقل از ساير پديده ها که موضوع ساير علوم هستند، در نظر گرفته شده است.علمي که ابن خلدون تاسيس کرد به اين دليل که مفهوم عمران در هيچ کجاي کتاب مقدمه داراي حدود مشخص و معين نيست و اگر معرفتي معين و محدود نباشد، معرفتي علمي محسوب نمي شود و اين نکته که هر گونه تمسک به قواعد بنيادي که خارج از ماهيت موضوع علم مورد نظر قرار گيرد، علم را از استقلال خارج مي کند.ابن خلدون همانند حکماي يوناني نقطه عزيمت خود را نظام هاي سياسي قرار مي دهد، اما سعي مي کند علمي را تاسيس کند که ماهيت مناسبات اجتماعي استوار کند اقتصادي را به گونه اي مستقل از حوزه سياسي بررسي کند.

اينکه چرا آگوست کنت به رغم اينکه انديشه اش از قدرت تحليلي - تجربي کمتري نسبت به انديشه ابن خلدون برخوردار است، به عنوان پدر جامعه شناسي شناخته شده را بايد ناشي از مباني متفاوت اين دو ديدگاه دانست. آگوست کنت نظريه اش را در درون نظريه علم جديد که با کپلر، کپرنيک و گاليله آغاز شده و با نيوتن به اوج رسيده بود و همچنين بر پايه انديشه هاي فلسفي بيکن، دکارت، لايبنيتس و در نهايت کانت بنا نهاده بود و در واقع جامعه شناسي مورد نظر کنت علمي جديد بود که در نتيجه گسست از فلسفه کهن (فلسفه ارسطويي) شکل گرفته بود. در حالي که در نقطه مقابل ابن خلدون به رغم نقد فلسفه اسلامي به ناچار ديدگاه خود را در چارچوب مقولات و مفاهيم فلسفه ارسطويي طرح کرده.

جامعه شناسی ابن خلدون برچند محور عمده استوار است که این محورها عبارتند از: علل تشکیل جامعه، خصوصیات جوامع، انواع جوامع، عوامل انحطاط و اعتلای جوامع و نهادهای اجتماعی. اضافه بر این ابن خلدون در تحلیل این مفاهیم از تاریخ سود جسته و در زمره تطورگرایان اجتماعی قرار گرفته است.